De Quatfassen

Toen Johann Friedrich Quatfass in de eerste helft van de negentiende eeuw naar Nederland kwam moest hij helemaal opnieuw beginnen. Zonder familie, zonder grond en met weinig bezit. Zoals veel migranten probeerde hij wat van zijn cultuur te bewaren. Hij trouwde een Nederlandse dochter van wellicht een Duitse vader (Georg Wiegand). Tenminste één kind (Johann Georg) ging naar de Duitse school.
Na een tijdje verhuisde hij met zijn gezin vanuit Amsterdam naar de Watergraafsmeer (toen nog een zelfstandige gemeente). Op die manier ontstond een jarenlange band tussen een familie en een klein stukje Nederland rondom de Ringdijk.

'Quatfass feest Ringdijk, 25 october 1928' staat op de achterkant van deze foto


(klik op de foto voor een vergroting)

Op welk feest is deze foto gemaakt?
Er staat een bloemenmand op de voorgrond. Dat wijst op iets officieels. Het zou de opening van de groentenwinkel van Simon (1882) in het Betondorp kunnen zijn? Of zijn 20-jarig tuindersfeest (1908-1928)? Het is wel bij de tuinderij. Waarschijnlijk zijn alle neven en nichten bij elkaar: de hele vierde generatie van de Quatfassen in Nederland, geboren tussen 1903 en 1918.
Henk (1913) zit rechts, 2e van voren. In het midden met de lichte jurk zit de jongste, Leentje (1918). Zit dan Chris, die net zo oud is, links naast haar? Vóóraan links, met witte strikken, zit Corry (1916). Achter Leentje staat Simon (1909) met zijn hand aan zijn haar. Op de achterste rij, vijfde van rechts zien we Sjors (1910).
De neven en nichten op de foto zijn op dat moment tussen de tien en de 25 jaar oud.
Meer dan een eeuw bleven ze allemaal op loopafstand van elkaar wonen aan de Ringdijk, de Schagerlaan, de Middenweg en soms in de vlakbij gelegen nieuwbouwwijk (de Pretoriusstraat) en weer iets later als een van de eerste bewoners van het Betondorp. Binnen die kleine cirkel werd ook getrouwd. Partners werden vrijwel uitsluitend gekozen binnen een select groepje families. Regelmatig werkten ze ook voor elkaar in elkaars bedrijven.

In z'n eentje moest Johann Friedrich iets opbouwen en daarmee stond hij aan het begin van een familielijn waarin bijna iedereen een zelfstandig beroep uitoefende (landbouwer, smid, winkelier, handelaar, fabrikant).
Tot op de dag van vandaag is het ondernemerschap van het begin nog terug te vinden in onze familie. Het is een soort ondernemerschap dat vooral lijkt voort te komen uit de behoefte om van niemand anders afhankelijk te zijn dan van de eigen familie. Veel minder een ondernemerschap dat de vleugels wil uitslaan, expanderen, snel groeien. Zeker in de eerste generaties komt groei vooral van hard werken, spaarzaamheid en beleggen met weinig risico (huizen, grond). Daarnaast vergrootten de eerste Quatfassen hun familiekapitaal ook regelmatig door slim te trouwen, vaak zelfs binnen de familie.
In onze tijd zijn er veel Quatfassen die gewoon ergens in vaste dienst zijn. Meestal werken ze dan toch in het bedrijfsleven. Zelden zijn ze ambtenaar, wetenschapper of onderwijzer.

Het is bijzonder dat iedereen in Nederland die Quatfass heet afstamt van die ene Johann Friedrich. Bijzonder genoeg om een website te wijden aan de familiegeschiedenis.

Hans Quatfass (1951)